Plan działalności statutowej

Główne kierunki działalności badawczej i klinicznej w ostatnich latach

Instytut jest wiodącą jednostką kliniczną i badawczą wdrażającą nowoczesne metody i technologie medyczne oraz prowadząca programy badawcze własne jak i w ramach współpracy międzynarodowej. Zakresem działalności Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc są schorzenia narządów klatki piersiowej zwłaszcza w zakresie chorób płuc i oskrzeli,niewydolności oddychania, nowotworów, zakażeń, zaburzeń krążenia płucnego i patologii przełyku, opłucnej oraz osierdzia. Ten wyjątkowy w kraju zakres działania jest możliwy dzięki interdyscyplinarnemu podejściu zespołu Instytutu do problemów klinicznych i naukowych, wykraczającym poza pneumonologię obejmując zwłaszcza onkologię, hematologię, mikrobiologię, immunologię i kardiologię. Pozwala to na unikalne działania zarówno kliniczne jak i badawcze i silną obecność zespołu Instytutu wśród autorów publikacji w wiodących międzynarodowych czasopismach naukowych oraz w krajowych i międzynarodowych grupach eksperckich tworzących zalecenia potępowania klinicznego i wytyczających nowe kierunki badań naukowych.

Należy podkreślić, że badania naukowe (aktualnie 113 zadań badawczych w ramach 12 tematów badawczych) i działalność rozwojowa Instytutu wiążą się ściśle ze sobą. Jest to wyrazem pragmatyzmu naukowego i koncentracji środków zarówno własnych jak i pozyskiwanych z grantów zewnętrznych na badania naukowe prowadzące do doskonalenia działalności klinicznej w kraju poprzez aktywną działalność edukacyjną (kursy podyplomowe, specjalizacje, wyklady, organizacja sympozjów i kongresów, w tym międzynarodowych).
Syntetyczny opis osiągnięć praktycznych, dotyczących wykorzystania wyników badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych w jednostce

Choroby śródmiąższowe płuc

We współpracy z Instytutem Reumatologii doskonalone są metody wczesnego rozpoznawania zmian płucnych u chorych na układowe choroby tkanki łącznej. Szczególne nadzieje wiąże się z rozszerzeniem możliwości diagnostycznych w związku z pozyskaniem przez Instytut tomograficznego skanera komputerowego najnowszej generacji W 2002 roku rozpoczęto badania nad oceną wartości indukowanej plwociny jako testu w diagnostyce różnicowej śródmiąższowych chorób płuc. Prowadzone są prace naukowe w zakresie chorób śródmiąższowych oraz chorób płuc związanych z zapaleniem naczyń. Prace te oparte są na wdrożonych w Instytucie badaniach immunofluoescencji pośredniej, immunoenzymatycznych, immunohistochemicznych prowadzone m.in. w ramach współpracy polsko-niemieckiej.

Niewydolność oddychania

Zespół Instytutu prowadził pionierskie badania dotyczące wpływu schorzeń układu oddechowego zwłaszcza przebiegających z zaburzeniami wentylacji na hemodynamikę płucną i rokowanie. Zasługą członków Zespołu jest rozwój przewlekłej tlenoterapii w naszym kraju oraz wprowadzenie do praktyki klinicznej nieinwazyjnej wentylacji płuc w leczeniu zaostrzeń przewlekłej niewydolności oddychania. Pozwala to uniknąć konieczności intubacji i związanych z nią powikłań. Wdrażana jest metoda operacyjnego zmniejszenia objętości płuc. Polega na operacyjnym usunięciu najmniej czynnych obszarów miąższu płucnego w rozedmie uogólnionej. Za wprowadzenie systemu tlenoterapii w Polsce uzyskano nagrodę Ministra Zdrowia.

W roku 1999 stworzono w Instytucie Pracownię Badań Czynnościowych, w ramach której działa jedyna w Polsce i jedna z kilku w Europie Pracownia Mięśni Oddechowych i najnowocześniejsza obecnie w Polsce Pracownia Badań Wysiłkowych (dysponuje możliwością nieinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca oraz zmian czynnościowej pojemności zalegającej w czasie wysiłku). Wykorzystując Fundusze Unii Europejskiej wprowadzono w Instytucie Gruźlicy unikalną w skali światowej metodę pomiaru sygnału elektromiograficznego (EMG) z przepony za pomocą elektrody przełykowej. W ramach IV programu ramowego finansowanego ze środków Unii Europejskiej opracowano metodę pobierania biopsji mięśni wdechowych i oceny zmian strukturalnych i immunohistochemicznych w mięśniach oddechowych w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i obturacyjnego bezdechu sennego (OBS) oraz wpływu na te zmiany stosowanego leczenia. Biopsje mięśni oddechowych u chorych na OBS to pierwsze takie badania na świecie

Rozpoczęto również wykonywanie biopsji mięśni szkieletowych w celu oceny zmian strukturalnych w mięśniach lokomocyjnych w przebiegu POChP oraz monitorowania efektów różnych metod treningu fizycznego w ramach programu rehabilitacji u tych pacjentów. Są to pierwsze tego typu badania prowadzone w Polsce. Badania te będą miały podstawowe znaczenie optymalnych.in. w określeniu optymalnych zasad rehabilitacji oddechowej. We współpracy z Uniwersytetem w Antwerpii rozpoczęto badania nad stanem zapalnym w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc.

Choroby nowotworowe

Szczególne osiągnięcia odnotowano w zakresie diagnostyki i leczenia raka płuca: godna podkreślenia jest ścisła współpraca naukowa między klinikami pneumonologii i torakochirurgii. Wdrożono w kraju standardy postępowania w zakresie skojarzonego leczenia neoadjuwantowego chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (chemioterapia poprzedzająca zabieg operacyjny w stopniu II B i III A). Metoda polega na skojarzeniu chemioterapii z leczeniem chirurgicznym w przypadkach, które tradycyjnie leczone były chirurgicznie. Przyjmuje się, że w poszczególnych grupach zaawansowania można uzyskać poprawę 5 letnich przeżyć nawet o 20%. Wprowadzenie tego typu leczenia poprzedzone zostało opracowaniem szczegółowej procedury stopniowania i kwalifikacji. Instytut bierze udział w międzynarodowych badaniach dotyczących skojarzonego leczenia we wczesnych postaciach raka płuca. Wdrożono w kraju zasady skojarzonego leczenia chorych na drobnokomórkowego raka płuca w postaci ograniczonej. Wdrożenie to było podstawą otrzymania nagrody zespołowej Ministra Zdrowia Prowadzone są badania uwarunkowań klinicznych chorych na raka płuca zakwalifikowanych do leczenia skojarzonego (chemioterapia+resekcja) i markerów związanych z opornością na chemioterapię. Badania te zmierzają do optymalizacji diagnostyki i leczenia chorych na raka płuca. W zakresie patomorfologii rozwinięto różnicowanie międzybłoniaków złośliwych opłucnej, przerzutów raka niedrobnokomórkowego do płucnej i rozrostów włóknistych opłucnej (solitary/localized fibrous tumors) w oparciu o reakcje immunohistochemiczne. Różnicowanie to jest niezwykle istotne ze względu na odmienne rokowanie i sposób postępowania. W tym celu stosowane są przeciwciała immunohistochemiczne obejmujące markery komórek mezotelium: HBME-1, CK 5/6, Calretininę oraz markery raka gruczołowego: BerEp 4, B72.3, CEA, TTF-1, markery pozwalające na wyodrębnienie SFTs od innych nienabłonkowych rozrostów w obrębie opłucnej: CD 34,S-100,CD 117 Do osiągnięć Instytutu należy także:

– diagnostyka różnicowa raka pierwotnego płuc i przerzutów do płuc w oparciu o reakcje immunohistochemiczne,

– ocena znaczenia indeksu aktywności proliferacji komórek śródbłonka dla obecności przerzutów niedrobnokomórkowego raka płuca

– wykorzystanie cytometrii przepływowej do oznaczania zawartości DNA w nowotworach złośliwych i łagodnych opłucnej, określania subpopulacji limfocytów u chorych z pierwotnym niedoborem odporności, określenia stosunku limfocytów CD 4 do CD 8 u chorych na sarkoidozę, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, włóknienie płuc z BAL i plwociny, wykrywania przerzutów niedrobnokomórkowego raka płuc w szpiku kostnym.

Badania nad mechanizmami i metodami modyfikacji angiogenezy nowotworowej, embrionalnej, zapalnej i immunologicznej prowadzone metodami in vivo i in vitro w ramach własnych tematów badawczych, działalności statutowej Instytutu i grantów KBN ( 7 – zakończonych, 2 – aktualnie realizowane) są wykonywane we współpracy z Akademią Medyczną w Warszawie, CMKP, Wojskowym Instytutem Higieny i Epidemiologii, Cell Pathways Inc (Hosham, Pa, USA), CTRC Research Foundation (San Antonio, Ca, USA), Medical College of Ohio (Toledo, Oh, USA), Krotex International (Szwecja). Celem wdrożenia nowych metod badawczych w ramach tego zagadnienia zakupiono mikroskopy firmy Nikon (operacyjny, odwrócony), fluorymetr (FLx-800, Biotek Instruments) oraz zestaw do cyfrowej analizy obrazu. Opracowano i wdrożono leczenie zwężeń tchawicy o różnej etiologii. Instytut jest ośrodkiem referencyjnym w tym zakresie. Niektóre z rozwiązań są nowatorskie, jak np. własna proteza drzewa oskrzelowego (patent) lub opracowanie zasad protezowania tchawicy. Są one obecnie standardem wskazań do paliatywnego leczenia nowotworowych zwężeń dróg oddechowych. Instytut prowadzi również leczenie operacyjne nowotworów przełyku Dla realizacji zadań naukowych i wdrażania nowych metod pozyskano najnowszej generacji sprzęt endoskopowi z torami wizyjnymi (videobronchoskopy, videogastroskopy, videomediastinoskop i videotorakoskopy). Instytut posiada unikatową w skali kraju pracownię bronchoskopii autofluorescencyjnej.
Opracowano jednorodny system rejestracji raka płuca. Siedzibą Rejestru jest IGiChP. System jest wdrażany w całej Polsce.  więcej…

Zakażenia

Opracowano zalecenia, które są podstawą nowoczesnego, akceptowanego przez międzynarodowe organizacje jak WHO, KNCV, EuroTB, programu zwalczania gruźlicy w Polsce. Prowadzone są badania genomu prątków gruźlicy pod kątem mutacji odpowiedzialnych za oporność na główne leki przeciwprątkowe (badania ogólnokrajowe). Ponadto prowadzone są następujące działania:

Diagnostyka molekularna prątków gruźlicy (badania ze wszystkimi ośrodkami pulmonologicznymi w kraju ).

Badanie dróg transmisji prątków gruźlicy w polskiej populacji oraz transmisji pomiędzy Litwą a Polską (badania międzynarodowe ).

Monitorowanie zjawiska gruźlicy lekoopornej w kraju, dynamika narastania (badania ogólnokrajowe i międzynarodowe pod patronatem WHO).

Kontrola wiarygodności metod w diagnostyce gruźlicy w Polsce (Badania ogólnopolskie i międzynarodowe).

Poszukiwanie nowych leków przeciwprątkowych (praca z Politechniką Warszawską).

Stworzenie banku informacji klinicznych i banku szczepów prątków gruźlicy oraz innych ważnych w patogenezie schorzeń układu oddechowego.

Krążenie płucne

Instytut jest krajowym ośrodkiem referencyjnym w zakresie zatorowości płucnej i nadciśnienia płucnego, prowadzącym w tych dziedzinach szczególnie aktywną działalność badawczą zwłaszcza dzięki aktywności pracowni hemodynamicznej, echokardiograficznej i Zakładu Radiologii. Opracowano i opublikowano w piśmiennictwie międzynarodowym nową metodę echokardiograficznej diagnostyki zatorowości płucnej. W trakcie publikacji są prace związane z prognostycznym znaczeniem biochemicznych markerów uszkodzenia serca w ostrym jak i przewlekłym nadciśnieniu płucnym. Instytut uczestniczy w międzynarodowych badaniach nad nowymi generacjami leków przeciwzakrzepowych jak i leków rozszerzających naczynia płucne i ograniczających niekontrolowana proliferację komórek śródbłonka w pierwotnym nadciśnieniu płucnym.

Rozwinięto dotychczas niedostępną w Polsce nowoczesną terapię farmakologiczną tej ostatniej choroby obejmując opieką około 100 chorych. Wdrożono prowadzone jedynie w kilku ośrodkach na świecie zabiegi septostomii przedsionkowej i rozwinięto we współpracy z Instytutem Kardiologii kwalifikację i leczenie operacyjne zakrzepowo-zatorowego nadciśnienia płucnego Prowadzone są przygotowania do rozpoczęcia programu przeszczepiania płuc. Specjalnością Instytutu jest ustalanie wskazań i wszczepianie filtrów żylnych zabezpieczających przed przemieszczaniem się skrzepli do tętnicy płucnej. Członkowie Zespołu Instytutu uczestniczyli w wąskiej światowej grupie ekspertów opracowującej nowatorski program komputerowy wspomagający decyzje w zakresie wskazań i metod profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej oraz koordynowali działania grupy opracowującej europejskie zalecenia postępowania w zatorowości płucnej. Wraz z 6 wiodącymi ośrodkami europejskimi Instytut realizuje grant w ramach V Ramowego Programu Unii Europejskiej dotyczący wczesnej diagnostyki klinicznej i genetycznej pierwotnego nadciśnienia płucnego. Prowadzona jest aktywna działalność edukacyjna zwłaszcza w zakresie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

Choroby osierdzia Opracowano kompleksową metodę leczenia nawracającego, nowotworowego, wysiękowego zapalenia osierdzia. Metoda polega na wykonaniu pod kontrolą ultrasonograficzną zabiegu perikardiocentezy. Po potwierdzeniu nowotworowej etiologii płynu, bezpośrednio do wnętrza worka osierdziowego podawana jest cisplatyna, ograniczająca wysięk. Równocześnie określono przydatność oceny markerów biologicznych w surowicy i płynie w worku osierdziowym dla diagnostyki etiologii wysieku. Wyniki prac opublikowano w wielu artykułach, które były szeroko cytowane w literaturze medycznej. Zespół Instytutu ma udział w opracowaniu europejskich zaleceń postępowania w schorzeniach osierdzia. We współpracy z Instytutem Kardiologii rozwinięto program diagnostyki i leczenia zaciskającego zapalenia osierdzia. Ocena funkcjonowania jednostki po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej Instytut jest przygotowany do funkcjonowania w strukturach Unii Europejskiej w zakresie działalności naukowej. Dowodem na to jest realizacja kilku grantów finansowanych przez Unię Europejską w ramach ramowych programów IV i V.

W zakresie działalności usługowej zarówno kwalifikacje personelu jak i wyposażenie w sprzęt jest wystarczające. Natomiast socjalne warunki w których przebywają pacjenci wymagają poprawy zwłaszcza w zakresie przestrzeni życiowej. Zapotrzebowanie na usługi medyczne w Instytucie i rachunek ekonomiczny nie pozwala na zwiększenie komfortu chorych poprzez zmniejszenie liczby łóżek. Pomocne byłyby Inwestycje zwłaszcza w nowoczesną przychodnie i bezpośrednie własne zaplecze hotelowe niezbędne dla zmniejszenia obciążenia kwalifikowanej bazy łóżkowej Klinik, związanego z licznymi pacjentami przyjeżdżającymi na badanie, leczenie lub okresową kontrolę z obszaru całego kraju.

Unikatowe stanowiska badawcze

•   Jedyna w Polsce i jedna z kilku w Europie Pracownia Mięśni Oddechowych
•   Unikatowa w skali kraju pracownię bronchoskopii autofluorescencyjnej.
•   Pracownia Tomografii Komputerowej wyposażona w 16 elementowy aparat najnowszej generacji umożliwiający m.in. wykonywanie nieinwazyjnej endoskopii w tym broncho i angioskopii oraz koronarografii
•   Pracownia zintegrowanej ultrasonografii obejmująca badania przezprzełykowe, wewnątrzsercowe i wewnątrznaczyniowe
•   Pracownia cytometrii przepływowej
•   Krajowe Referencyjnego Laboratorium Prątka wyposażone w unikalny sprzęt i pracuje według najnowszych technologii światowych służąc szybkiemu wykrywaniu chorych prątkujących oraz zakażonych innymi chorobami
  infekcyjnymi.

Uprawnienia akademickie.

Na podstawie art.5 ust.1 Ustawy z dnia 12.09.1990r. o tytule naukowym i stopniach naukowych Dz.U. nr 65 poz. 386 (z późniejszymi zmianami) Rada Naukowa posiada uprawnienia do nadawania stopnia:

Uprawnienia te posiada Instytut nieprzerwanie od 1956 r.

Przestrzeganie zasad etyki w nauce

W Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc działa Komisja Etyki Badań Naukowych.
Komisja liczy 11 osób, w tym pięciu członków jest spoza Instytutu. Posiedzenia Komisji odbywają się średnio raz w miesiącu, ocenie podlegają wszystkie badania realizowane w Instytucie, w których wykonywane są badania na ludziach.

Wdrożone systemy zarządzania jakością (laboratoria akredytowane, uprawnienia do certyfikacji, notyfikacja przy
instytucjach UE, itp.)