Wykaz aktualnie stosowanych diet w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

Dieta podstawowa stosowana jest u osób niewymagających żywienia dietetycznego. Dieta powinna spełniać zapotrzebowanie pacjenta na energię oraz na wszystkie niezbędne składniki odżywcze potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, utrzymania należnej masy ciała i zachowania zdrowia.
W diecie podstawowej dozwolone są wszystkie produkty i potrawy oraz wszystkie techniki sporządzania posiłków. Z uwagi na małą aktywność fizyczną pacjentów leżących w szpitalu wskazane są ograniczenia w diecie potraw ciężko strawnych i wzdymających.

Założenia dla diety podstawowej:
wartość energetyczna: 2200 – 2300 kcal
Białko 80 – 85 g
Tłuszcz 70 – 75 g
Węglowodany przyswajalne 300 – 320 g

Dieta łatwo strawna jest modyfikacją żywienia podstawowego.

Dieta łatwo strawna wskazana jest:

• w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit
• w nadmiernej pobudliwości jelita grubego
• w nowotworach przewodu pokarmowego
• w wyrównanych chorobach nerek i dróg moczowych
• w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką
• w zapalnych chorobach płuc i opłucnej o przebiegu ostrym
• w przewlekłych chorobach układu oddechowego przebiegających z rozedmą
• w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych
• u chorych długo leżących, u których dochodzi do zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
• dla osób w wieku podeszłym

Cel diety:
Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz ograniczenie produktów i potraw ciężko strawnych.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania oraz pieczenia w folii, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych, na ruszcie, w piekarniku lub w opiekaczu elektrycznym.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwo strawnej:

Założenia dla diety łatwo strawnej:
wartość energetyczna: 2000 kcal
Białko 75-80 g
Tłuszcz 65 g
Węglowodany przyswajalne 275 g

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu jest modyfikacją diety łatwo strawnej (ograniczenie produktów będących źródłem tłuszczu zwierzęcego oraz obfitujących w cholesterol).

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu wskazana jest:

• w przewlekłym zapaleniu i kamicy pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych
• w chorobach miąższu wątroby – przewlekłym zapaleniu wątroby, marskości wątroby
• w przewlekłym zapaleniu trzustki
• we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego – w okresie zaostrzenia choroby

Cel diety:
Celem diety jest ochrona wymienionych narządów przez zmniejszenie ich aktywności wydzielniczej.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania oraz pieczenia w folii, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych, na ruszcie lub w piekarniku.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwo strawnej z ograniczeniem tłuszczu:

Założenia dla diety łatwo strawnej z ograniczeniem tłuszczu:
wartość energetyczna: 2000 kcal
Białko 80-85 g
Tłuszcz 40 – 50 g
Węglowodany przyswajalne 330 g

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego jest modyfikacją diety łatwo strawnej (ograniczona ilość produktów działających pobudzająco ma czynność wydzielniczą żołądka). Do produktów przeciwwskazanych zalicza się: mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary warzywne, grzybowe, galarety, wody gazowane, kwaśne napoje, nierozcieńczone soki, napoje alkoholowe, kawę, mocną herbatę, produkty marynowane, wędzone, potrawy pikantne, ostre, smażone.

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego wskazana jest:

• w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy
• w przewlekłym nadkwaśnym nieżycie żołądka
• w refluksie żołądkowo – przełykowym
• w dyspepsjach czynnościowych żołądka

Cel diety:
Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, ograniczenie produktów i potraw pobudzających wydzielanie kwasu solnego, neutralizowanie soku żołądkowego oraz niedrażnienie chemiczne, mechaniczne, termiczne błony śluzowej żołądka.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze. Można stosować duszenie bez obsmażania na tłuszczu. Tłuszcz dodaje się do potraw gotowych.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwo strawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Założenia dla diety łatwo strawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego:
wartość energetyczna: 2000 – 2200 kcal
Białko 80 g
Tłuszcz 70 g
Węglowodany 265 g

Charakterystyczną cechą diety jest jej konsystencja. Dieta jest łatwo strawna, uboga w błonnik pokarmowy, bez ostrych przypraw. Posiłki spożywane są w sposób naturalny, a gdy żywienie doustne nie jest możliwe pożywienie podawane jest przez sondę.

Dieta płynna (wzmocniona) wskazana jest :

• w chorobach jamy ustnej i przełyku
• u chorych nieprzytomnych
• w innych stanach chorobowych według wskazań lekarza

Cel diety:
Celem diety jest dostarczenie choremu odpowiedniej ilości energii i składników pokarmowych oraz ochronę jamy ustnej i przewodu pokarmowego przed drażnieniem mechanicznym, chemicznym i termicznym pokarmów.

Uwagi technologiczne:
Posiłki mają konsystencję płynna – pokarmy są przecierane lub miksowane:

• produkty powinny być świeże
• pieczywo należy namoczyć lub zmiksować
• kasze podawać w formie kleików
• sery należy zmiksować z mlekiem lub śmietanką
• jaja należy zagotować oraz zmiksować z mlekiem lub śmietanką
• żółtka dodawać do zup lub kleików (podać po zagotowaniu)
• mięso, ziemniaki, warzywa należy podawać zmiksowane w zupie
• warzywa i owoce podawać w formie soków, przecierów
• potrawy można wzbogacić mlekiem w proszku lub preparatami przemysłowymi

Produkty zalecane w diecie płynnej wzmocnionej:
Kasze w formie kleików, mąka, biszkopty, suchary, bułka pszenna, mleko, ser biały homogenizowany, jaja gotowane, żółtka jaja, chude mięso (kurczak i indyk bez skóry, cielęcina, wołowina), chude ryby (dorsz, leszcz, sola, szczupak, morszczuk), chuda szynka, polędwica, masło, słodka śmietanka, olej rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek, ziemniaki, warzywa i owoce gotowane, przetarte lub zmiksowane, przeciery z owoców, cukier, miód, kompoty przetarte, łagodne przyprawy w ograniczonych ilościach (sok z cytryny, cukier, sól, koperek, wanilia, cynamon)
Wszystkie posiłki mają konsystencję płynną, są zmiksowane i rozcieńczone.

Produkty przeciwwskazane w diecie płynnej wzmocnionej:
Pieczywo świeże, żytnie, razowe, kasze grube nieprzetarte, przekwaszone mleko, sery żółte, topione, jaja na surowo, tłuste gatunki mięs, tłuste wędliny, tłuste ryby, kwaśna śmietana, smalec, słonina, warzywa kapustne, warzywa cebulowe, papryka, ogórki, suche nasiona roślin strączkowych, brukiew, rzepa, wszystkie warzywa surowe, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce surowe, owoce suszone, orzechy, chałwa, czekolada, kakao, ostre przyprawy.

Założenia dla diety płynnej wzmocnionej:
wartość energetyczna: 2000 kcal
Białko 80 g
Tłuszcz 75 g
Węglowodany przyswajalne 250 g

Dieta łatwo strawna bogatobiałkowa jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Modyfikacja polega na zwiększeniu ilości białka do 100 – 120 g/ dobę.

Dieta łatwo strawna bogatobiałkowa wskazana jest:

• u pacjentów wyniszczonych
• w chorobach nowotworowych
• w rozległych oparzeniach
• w zranieniach
• w chorobach przebiegających z gorączką
• dla rekonwalescentów po przebytych chorobach

Cel diety:
Celem diety jest dostarczenie choremu odpowiedniej ilości białka do budowy i odbudowy tkanek ustrojowych, enzymów, hormonów, białek osocza.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania oraz pieczenia w folii, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych, na ruszcie, w piekarniku lub w opiekaczu elektrycznym.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwo strawnej bogatobiałkowej

Założenia dla diety łatwo strawnej bogatobiałkowej:
wartość energetyczna: 2300 kcal
Białko 110-120 g
Tłuszcz 70 g
Węglowodany 280 – 310 g

Dieta ubogoenergetyczna jest dietą o obniżonej wartości energetycznej, zrównoważoną pod względem zawartości składników odżywczych.

Dieta łatwo strawna ubogoenergetyczna wskazana jest:

• w redukcji masy ciała u osób z nadwagą i otyłością

Cel diety:
Celem diety jest redukcja masy ciała, jednocześnie zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu i utrzymanie dobrego samopoczucia pacjenta.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w szybkowarach, w kombiwarze. Można stosować duszenie bez dodatku tłuszczu lub pieczenie w folii, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych. Tłuszcz w ograniczonej ilości, w postaci oleju, masła, miękkiej margaryny najkorzystniej jest dodawać do potraw na surowo.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie ubogoenergetycznej

Założenia dla diety ubogoenergetycznej:
wartość energetyczna: 1500 kcal
Białko 80 – 85g
Tłuszcz 40 – 50 g
Węglowodany przyswajalne 175 – 225g

Dieta polega na ograniczeniu glukozy, fruktozy i sacharozy, a zwiększeniu podawania węglowodanów złożonych (skrobi i błonnika pokarmowego).

Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów wskazana jest:

• w cukrzycy w przypadku upośledzonej tolerancji glukozy

Cel diety:
Celem diety jest uzyskanie i utrzymanie optymalnych wartości gospodarki węglowodanowej, lipidowej i ciśnienia tętniczego oraz zapobieganie późniejszym powikłaniom cukrzycy.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w szybkowarach, w kombiwarze. Można stosować duszenie bez dodatku tłuszczu lub pieczenie w folii, w pergaminie, w naczyniach ceramicznych, na ruszcie lub w piekarniku. Nie należy rozgotowywać produktów zbożowych i warzyw.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów

Założenia dla diety z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów:
wartość energetyczna: 2000 – 2200 kcal
Białko 75-100g
Tłuszcz 66-78g
Węglowodany przyswajalne 200-250g

Dieta łatwo strawna niskobiałkowa jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Dieta charakteryzuje się zmniejszeniem ilości białka do granic tolerancji tego składnika przez chorego.

Dieta niskobiałkowa wskazana jest:

• w chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością tych narządów.

Cel diety:
Celem diety jest zapobieganie wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktów przemiany białkowej, ochrona zmienionych narządów (wątroby, nerek) oraz utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia pacjenta przez dostarczenie potrzebnej ilości energii i składników pokarmowych.

Uwagi technologiczne:
Potrawy przyrządza się metodą gotowania, duszenia, pieczenia bez dodatku tłuszczu. Tłuszcz należy dodawać do gotowych potraw. Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli. Wskazane jest również wypłukiwanie potasu z ziemniaków i warzyw przez moczenie, odlewanie wody w trakcie gotowania i niewykorzystywanie wywarów. Główne ograniczenia dotyczą ilości białka, z uwagi na duże restrykcje min 50% białka powinno być pochodzenia zwierzęcego.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie łatwo strawnej niskobiałkowej

Założenia dla diety łatwo strawnej niskobiałkowej:
wartość energetyczna: 2000 kcal
Białko 40 – 50 g
Tłuszcz 65 – 70g
Węglowodany przyswajalne 310 g

Dieta bezglutenowa jest modyfikacją diety podstawowej. Wartość energetyczna i zawartość poszczególnych składników odżywczych zbliżona do diety podstawowej. Dieta bezglutenowa wskazana jest dla pacjentów chorych na celiakię lub z nietolerancją glutenu. Z diety należy wykluczyć gluten, czyli pszenicę, żyto, jęczmień, owies oraz produkty, które je zawierają.

Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie bezglutenowej.

Dieta niskosodowa jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Wartość energetyczna i zawartość poszczególnych składników odżywczych zbliżona do diety łatwo strawnej. Dieta bezsolna wskazana jest dla chorych wymagających ograniczenia spożycia sodu. Posiłki przygotowywane są bez dodatku soli oraz z wykluczeniem produktów o dużej zawartości sodu np. wędlin, sera żółtego.

Dieta bezmięsna jest modyfikacją diety podstawowej. Wartość energetyczna i zawartość poszczególnych składników odżywczych zbliżona do diety podstawowej. Z jadłospisu wyklucza się mięso oraz potrawy, które zostały przygotowane na mięsie np. zupy przygotowane na wywarze mięsnym.

Dieta bezmleczna jest modyfikacją diety łatwo strawnej. Wartość energetyczna i zawartość poszczególnych składników odżywczych zbliżona do diety łatwo strawnej. Dieta bezmleczna wskazana jest dla osób, które nie tolerują białek mleka i laktozy. Jest to dieta eliminacyjna – z diety wyklucza się mleko oraz wszystkie produkty mleczne tj. jogurt, kefir, maślankę, serki homogenizowane, desery mleczne, sery żółte, sery topione, sery pleśniowe, sery białe, śmietanę oraz masło.

Dieta wysokokaloryczna jest modyfikacją diety podstawowej. Jest to dieta o zwiększonej wartości energetycznej o 30 – 50% w porównaniu do diety podstawowej.

Dieta indywidualnie dostosowana do potrzeb chorego np. niskofenyloalaninowa, niskopurynowa – na zlecenie lekarza lub dietetyka.