[cmsmasters_row][cmsmasters_column data_width=”1/1″][cmsmasters_text]
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id=”2hrhkza3be” data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top=”0″ data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center” data_color=”default” data_bot_style=”default” data_top_style=”default” data_padding_right=”3″ data_padding_left=”3″ data_width=”boxed”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_shortcode_id=”5ah6l5zsz1″ data_animation_delay=”0″ data_border_style=”default” data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center”][cmsmasters_heading shortcode_id=”uxychwfu0s” type=”h3″ font_size=”16″ font_weight=”default” font_style=”default” text_align=”center” margin_top=”30″ margin_bottom=”20″ animation_delay=”0″]Przesłanie Światowego Dnia Gruźlicy w 2021 roku:[/cmsmasters_heading][cmsmasters_heading shortcode_id=”jajecy3emh” type=”h2″ font_size=”24″ font_weight=”default” font_style=”default” text_align=”center” margin_top=”0″ margin_bottom=”20″ animation_delay=”0″]The clock is ticking, it’s time to end TB – Zegar odmierza czas, już pora skończyć z gruźlicą[/cmsmasters_heading][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row][cmsmasters_column data_width=”1/1″][cmsmasters_text]
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id=”h1jte9mke” data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top=”0″ data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center” data_color=”default” data_bot_style=”default” data_top_style=”default” data_padding_right=”3″ data_padding_left=”3″ data_width=”boxed”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_shortcode_id=”le2l85ygod” data_animation_delay=”0″ data_border_style=”default” data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center”][cmsmasters_text shortcode_id=”98gqixbaup” animation_delay=”0″]
Gruźlica na świecie
Gruźlica jest chorobą zakaźną, wywołaną przez prątki wchodzące w skład Mycobacterium tuberculosis complex. Zmiany gruźlicze mogą występować w różnych narządach ciała, najczęstszą postacią jest gruźlica płuc. Prątkujący chorzy na gruźlicę płuc stanowią źródło zakażenia dla osób ze swego otoczenia. Najważniejszym działaniem zapobiegającym transmisji zakażenia jest szybkie wykrywanie przypadków choroby i ich właściwe leczenie.
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2019 roku na gruźlicę zachorowało na świecie 10,0 mln osób (od 8,9 do 11,0 mln), zapadalność, mniejsza niż w latach poprzednich, wynosiła 130 przypadków choroby na 100 000 ludności. Mężczyźni > 15 lat stanowili 56% chorych na gruźlicę, kobiety– 32%, dzieci– 12%.
Dwie trzecie chorych na gruźlicę na świecie to mieszkańcy 8 krajów (Indie, Indonezja, Chiny, Filipiny, Pakistan, Nigeria, Bangladesz, Republika Południowej Afryki). W 2019 roku w 54 krajach świata, głównie w europejskim i amerykańskim regionie WHO, zapadalność na gruźlicę wynosiła poniżej 10 zachorowań na 100 000 ludności; w 30 krajach– od 150 na 400 a w 5 krajach– powyżej 500 (Republika Południowej Afryki, Republika Środkowoafrykańska, Lesoto, Filipiny, Korea Północna). Gruźlica była najczęstszą przyczyną zgonów na świecie wywołanych przez pojedynczy czynnik zakaźny. W 2019 roku 1,2 mln chorych na gruźlicę, nie zakażonych HIV, zmarło z jej powodu (w 2000 roku– 1,7 mln). Ponadto zmarło 208 tys. chorych na gruźlicę i zakażonych HIV (2000 rok– 678 tys.).
W 2019 roku osoby zakażone HIV stanowiły 8,2% chorych na gruźlicę na świecie; ponad połowa takich chorych to mieszkańcy południa Afryki.
Walkę z gruźlicą na świecie utrudnia rozpowszechnienie w wielu krajach gruźlicy wywołanej przez prątki oporne na najsilniejsze leki przeciwprątkowe- na ryfampicynę (RR-TB) i na ryfampicynę łącznie z izoniazydem (MDR-TB). W 2019 roku było blisko pół mln takich chorych, najwięcej w Indiach (27% wszystkich chorych na RR-TB/MDR-TB na świecie), Chinach (14%) i Rosji (8%). Największe odsetki chorych na RR-TB i MDR-TB wśród ogółu chorych na gruźlicę stwierdza się w krajach, które w przeszłości były republikami Związku Radzieckiego.
Leczenie MDR-TB jest długie, kosztowne i mniej skuteczne niż gruźlicy wywołanej przez prątki wrażliwe na leki.
Około 25% ludności świata może być zakażona prątkiem gruźlicy. Osoby zakażone M. tuberculosis stanowią rezerwuar nowych przypadków choroby, ponieważ od 5 do 10% takich osób może w jakimś momencie swego życia, zwykle w ciągu pierwszych lat po zakażeniu, zachorować na aktywną gruźlicę. Największe ryzyko zachorowania mają osoby zakażone HIV, 18 razy większe niż pozostała populacja. Inne czynniki ryzyka przejścia utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w aktywną chorobę, powszechne na świecie, to cukrzyca, niedożywienie, palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu.
Gruźlica w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego
W 2019 roku w 29 krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG)(Łotwa i Księstwo Liechtensteinu nie podały danych) stwierdzono łącznie 49752 przypadki gruźlicy. W większości krajów UE/EOG zapadalność na gruźlicę zmniejszyła się w ciągu ostatnich 5 lat. 54,7% ogółu chorych na gruźlicę stanowiły osoby z czterech krajów: Francji, Polski, Rumunii i Wlk Brytanii; z samej Rumunii– 23,4%. Zapadalność na gruźlicę wynosiła przeciętnie 9,6 przypadków na 100 000 ludności i była niższa niż w latach poprzednich (od 3,1 na 100 000 ludności w Norwegii do 59,9 w Rumunii). Współczynniki zapadalności poniżej 10 na 100 000 ludności stwierdzono w 2019 roku w 22 krajach. Kraje o większej zapadalności to wymieniona już Rumunia (59,6), Litwa (37,7), Malta (20,6), Bułgaria (19,1), Portugalia (17,2), Polska (13,9) i Estonia (11,4 na 100 000 ludności). W Niemczech zapadalność wynosiła 5,8; w Czechach – 4,4; na Słowacji – 3,9 na 100 000 ludności.
Na gruźlicę płuc zachorowało 34975 osób, które stanowiły 70,3% wszystkich zarejestrowanych chorych. Pewne (potwierdzone bakteriologiczne) rozpoznanie gruźlicy płuc uzyskano w 81,3 % przypadków tej postaci choroby. 22,1% chorych miało tylko gruźlicę pozapłucną, 7,1% gruźlicę płuc i pozapłucną łącznie. Największe odsetki gruźlicy pozapłucnej stwierdzono w Islandii (46,2%) i Wlk. Brytanii (42,9%).
Dzieci w wieku poniżej 15 lat, w liczbie 1955, stanowiły 3,9% chorych na gruźlicę. Zapadalność na gruźlicę w populacji dziecięcej wynosiła 2,4 na 100 000 (największa była w Rumunii; u najmłodszych dzieci, w wieku od 0 do 4 lat, wynosiła 14,1 na 100 000).
Stosunek liczby mężczyzn chorych na gruźlicę do kobiet wynosił w krajach UE/EOG 1,8/1; wszędzie, z wyjątkiem Włoch, odsetek mężczyzn chorych na gruźlicę był większy niż kobiet.
W 2019 roku 17181 chorych na gruźlicę (34,5% wszystkich przypadków) było cudzoziemcami w odniesieniu do kraju zgłaszającego ich zachorowanie. Odsetek cudzoziemców wahał się od 0,0% w Bułgarii i 0,4% w Rumunii do >85% na Malcie, Cyprze, w Luksemburgu, Norwegii i Szwecji.
MDR-TB stwierdzono u 3,4% osób z grupy 24812 chorych ze znanymi wynikami lekowrażliwości, czyli w 834 przypadkach. Największe odsetki chorych na MDR-TB były w Estonii i na Litwie (21,3% i 17,0%).
W 2019 roku dane o współwystępowaniu gruźlicy i zakażenia HIV podało 19 krajów UE/EOG. Zakażenie HIV stwierdzono u 3,1% z 16088 chorych na gruźlicę ze znanym statusem HIV, tzn. u 502 osób.
13 krajów raportowało dane o gruźlicy wśród więźniów. Ryzyko gruźlicy u więźniów jest 15,8 razy większe niż w populacji ogólnej.
Gruźlica w Polsce
W 2019 roku na gruźlicę zachorowało 5321 osób, o 166 mniej niż w roku 2018. Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci w 2019 roku wynosiła 13,9 przypadków na 100 000 ludności.
Dominująca postać gruźlicy, jaką jest gruźlica płuc, stanowiła w 2019 roku 95,4% wszystkich zachorowań. Odnotowano 5075 przypadków gruźlicy płuc – zapadalność 13,2 na 100 000.
W 2019 roku, podobnie jak w latach poprzednich, zapadalność na gruźlicę była tym wyższa, im starsza była grupa wieku, ale tylko do wieku 45-64 lata: od 1,4 na 100 000 u dzieci do 23,9 na 100 000 wśród osób w wieku 45–64 lat; u osób w wieku 65 lat i starszych wynosiła 19,8 na 100 000. Największy odsetek chorych (45,2% ogółu) stanowiły osoby w wieku od 45 do 64 lat.
Zgłoszono 81 (1,5% wszystkich chorych na gruźlicę w 2019 roku) zachorowań na gruźlicę u dzieci do 14 roku życia– 61 przypadków gruźlicy płuc i 20 gruźlicy pozapłucnej. Wśród młodzieży w wieku 15–19 lat stwierdzono 48 zachorowań na gruźlicę – 2,6 na 100 000.
W 2019 roku gruźlica została potwierdzona bakteriologicznie u 4054 chorych, w tym w 3926 przypadkach gruźlicy płuc. Zapadalność na wszystkie postaci gruźlicy potwierdzonej bakteriologicznie wynosiła 10,6; na gruźlicę płuc – 10,2 na 100 000.
W 2019 roku, podobnie jak w latach poprzednich, zapadalność na gruźlicę u mężczyzn była ponad dwukrotnie większa niż wśród kobiet. Zarejestrowano 3897 zachorowań w grupie mężczyzn – zapadalność 21,0 na 100 000 i 1424 u kobiet – 7,2 na 100 000. Zachorowania mężczyzn stanowiły 73,2% ogółu przypadków gruźlicy.
Chorzy wyłącznie na gruźlicę pozapłucną – 246 – 0,6 na 100 000, stanowili 4,6% wszystkich zarejestrowanych przypadków w 2019 roku. Najczęstszą postacią gruźlicy pozapłucnej było gruźlicze zapalenie opłucnej – 79 zachorowań. Inne postacie gruźlicy pozapłucnej zarejestrowane w 2019 roku to kolejno: gruźlica obwodowych węzłów chłonnych – 46 chorych; gruźlica kości i stawów – 32, w tym 14 przypadków gruźlicy kręgosłupa; gruźlica narządów moczowo-płciowych– 25 zachorowań. Gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu zarejestrowano w 6 przypadkach. Nie było chorych na tę postać gruźlicy wśród dzieci i młodzieży.
W 2019 roku, podobnie jak w latach poprzednich, utrzymywały się znaczne różnice w zapadalności na gruźlicę między województwami– od 8,0 na 100 000 w woj. wielkopolskim i 9,3 na 100 000 w woj. lubuskim do 20,0 na 100 000 w woj. lubelskim i 19,1 na 100 000 w woj. śląskim.
Znaczne różnice między województwami występują także w zakresie zapadalności na gruźlicę wśród dzieci i nastolatków. W woj. mazowieckim zarejestrowano najwięcej zachorowań– 30; w woj. kujawsko-pomorskim– 10; w woj. dolnośląskim– 8. Zapadalność na gruźlicę u dzieci była najwyższa w woj. mazowieckim – 3,4 na 100 000 i w woj. kujawsko-pomorskim – 3,2 na 100 000. Zapadalność wśród młodzieży w wieku 15–19 lat wahała się od 1,0 na 100 000 w woj. Śląskim i 1,2 na 100 000 w woj. małopolskim do 7,6 w woj. lubelskim. W woj. warmińsko-mazurskim nie było zachorowań wśród młodzieży.
Wśród chorych zarejestrowanych z powodu gruźlicy w 2019 roku było 121 cudzoziemców. Przypadki gruźlicy u cudzoziemców stanowiły 2,3% wszystkich zachorowań. Nieliczne były także zachorowania na gruźlicę u osób zakażonych HIV. Wg. danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- Państwowego Zakładu Higieny w 2019 roku gruźlica była chorobą wskaźnikową AIDS u 7 osób zakażonych HIV.
W 2019 roku wśród chorych na gruźlicę w Polsce wykryto 41 przypadków MDR-TB, którzy stanowili 1.1% chorych na gruźlicę z dostępnymi wynikami lekowrażliwości prątków (lekowrażliwość znana u 91% chorych na gruźlicę potwierdzoną bakteriologicznie). Tylko w 6 krajach UE/EOG odsetki MDR-TB były w 2019 roku mniejsze niż w Polsce.
W 2018 roku gruźlica była przyczyną zgonu 519 osób – umieralność wynosiła 1,4 na 100 000. Najwięcej osób zmarłych z powodu gruźlicy było w wieku od 45 do 64 lat (257). Nie odnotowano żadnego zgonu z powodu gruźlicy u dzieci i młodzieży.
Perspektywy w walce z gruźlicą
Celem Światowej Organizacji Zdrowia jest zmniejszenie do 2030 roku, w porównaniu z sytuacją z roku 2015, globalnej liczby zgonów z powodu gruźlicy o 90% i zapadalności na gruźlicę o 80% („End TB Strategy”). Pandemia COVID-19 i jej społeczno-ekonomiczne konsekwencje utrudniają zwalczanie gruźlicy. Możliwe jednak, że nowe osiągnięcia w badaniach nad gruźlicą doprowadzą ostatecznie do poprawy sytuacji epidemiologicznej choroby.
Dzięki koordynacji działań podejmowanych przez kraje, woli politycznej i ogromnych nakładów finansowych od wykrycia patogenu wywołującego COVID-19 do wprowadzenia szczepionki ograniczającej tę chorobę minęło tylko 11 miesięcy. Być może nowe technologie zostaną wykorzystane w produkcji szczepionki przeciwko gruźlicy o lepszych właściwościach niż BCG. Badana jest skuteczność nowych leków i krótszych schematów lekowych. Dobre wyniki uzyskano podając chorym na MDR-TB bedakilinę, linezolid i pretomanid przez 26 tyg. Trwają badania nad testami wykrywającymi gruźlicę w stadium subklinicznym. Wiadomo już, że skuteczne leczenie profilaktyczne zapobiegające przejściu zakażenia prątkiem gruźlicy w aktywną chorobę może trwać tylko miesiąc, jeżeli przyjmuje się codziennie ryfapentynę i izoniazyd.
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id=”z9oiw0558a” data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top=”0″ data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center” data_color=”default” data_bot_style=”default” data_top_style=”default” data_padding_right=”3″ data_padding_left=”3″ data_width=”boxed”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_shortcode_id=”3d5h0fyq1s” data_animation_delay=”0″ data_border_style=”default” data_bg_size=”cover” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_position=”top center”][cmsmasters_text shortcode_id=”mfsp9rqf46″ animation_delay=”0″]
Maria Korzeniewska- Koseła Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
[/cmsmasters_text][cmsmasters_text shortcode_id=”55nn2g657j” animation_delay=”0″]
Piśmiennictwo:
- Global tuberculosis report 2020. Geneva: World Health Organization; 2020.
- European Centre for DiseasePrevention and Control, WHO Regional Office for Europe.Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2021 –2019 data. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe;2021.
- Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2019 r. red. Maria Korzeniewska- Koseła. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa 2020.
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_width=”boxed” data_padding_left=”3″ data_padding_right=”3″ data_top_style=”default” data_bot_style=”default” data_color=”default” data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_padding_top=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_shortcode_id=”vu30jb2xuw”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_border_style=”default” data_animation_delay=”0″ data_shortcode_id=”tpl56i6wfw”][cmsmasters_image shortcode_id=”ocgsyxdvrl” align=”center” caption=”The clock is ticking, it’s time to end TB: Zegar odmierza czas, już pora skończyć z gruźlicą” animation_delay=”0″]17603|https://www.igichp.edu.pl/wp-content/uploads/2021/04/ezgif.com-gif-maker.gif|full[/cmsmasters_image][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row]