[cmsmasters_row data_width=”boxed” data_padding_left=”3″ data_padding_right=”3″ data_top_style=”default” data_bot_style=”default” data_color=”default” data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_padding_top=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_shortcode_id=”acpeys19np”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_border_style=”default” data_animation_delay=”0″ data_shortcode_id=”hiqu058itn”][cmsmasters_heading shortcode_id=”8tf6e1ri3a” type=”h3″ font_size=”16″ font_weight=”default” font_style=”default” text_align=”center” margin_top=”30″ margin_bottom=”20″ animation_delay=”0″]Przesłanie Światowego Dnia Gruźlicy w 2019 roku: [/cmsmasters_heading][cmsmasters_heading shortcode_id=”11no6c33y6″ type=”h2″ font_size=”24″ font_weight=”default” font_style=”default” text_align=”center” margin_top=”0″ margin_bottom=”20″ animation_delay=”0″]It’ s time!- To już najwyższa pora![/cmsmasters_heading][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_width=”boxed” data_padding_left=”3″ data_padding_right=”3″ data_top_style=”default” data_bot_style=”default” data_color=”default” data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_padding_top=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_shortcode_id=”r0tideeln7″][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_border_style=”default” data_animation_delay=”0″ data_shortcode_id=”npy4yjezjk”][cmsmasters_text shortcode_id=”5vnipwm8xr” animation_delay=”0″]

GRUŹLICA NA ŚWIECIE

Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia w 2017 roku na gruźlicę zachorowało 10,0 mln osób na świecie: 5,8 mln mężczyzn, 3,2 mln kobiet i 1,0 mln dzieci. Dwie trzecie chorych na gruźlicę na świecie to mieszkańcy 8 krajów (Indie, Chiny, Indonezja, Filipiny, Pakistan, Nigeria, Bangladesz, RPA). Zapadalność na gruźlicę różniła się znacznie między krajami. W większości krajów o dużych dochodach wynosiła poniżej 10 zachorowań na 100 000; w 30 krajach- od 150 na 400 i w kilku- powyżej 500 (Mozambik, Filipiny, RPA). W 2017 roku 16% chorych na gruźlicę zmarło z jej powodu (w 2000 roku- 23%). Globalnie zapadalność na gruźlicę wynosi 133 na 100 000 (od 120-148).

9% chorych na gruźlicę było zakażonych HIV. Ponad 70% wszystkich chorych na gruźlicę i zakażonych HIV to mieszkańcy Afryki. Problemem w walce z gruźlicą na świecie jest rozpowszechnienie gruźlicy wywołanej przez prątki oporne na najsilniejsze leki przeciwprątkowe- na ryfampicynę (RR-TB) i na ryfampicynę łącznie z izoniazydem (MDR-TB). Liczbę chorych na RR-TB i MDR-TB oszacowano na 558 000. Połowa wszystkich chorych z taką opornością prątków to mieszkańcy Indii, Chin i Rosji. Największe odsetki chorych na RR-TB i MDR-TB wśród ogółu chorych na gruźlicę stwierdza się w krajach, które w przeszłości należały do Związku Radzieckiego.

1,7 mld osób na świecie może być zakażonych prątkiem gruźlicy. Od 5 do 10% takich osób może w jakimś momencie swego życia zachorować na aktywną gruźlicę. Ryzyko zachorowania jest największe w przypadku zakażenia HIV. Czynnikiem ryzyka przejścia utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w aktywną chorobę jest cukrzyca, palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu. Celem zmniejszenia ryzyka zachorowania na gruźlicę Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, także krajom o niskich dochodach, stosowanie leczenia profilaktycznego w dwóch priorytetowych grupach: u osób zakażonych HIV i u dzieci do lat 5 z domowego kontaktu z chorym na gruźlicę płuc z potwierdzeniem bakteriologicznym.

W 2017 roku w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) stwierdzono łącznie 55 337 przypadków gruźlicy. 45% tej liczby to chorzy z trzech krajów: Polski, Rumunii i Wlk Brytanii; z samej Rumunii- 23,5%. Zapadalność na gruźlicę wynosiła przeciętnie 10,7 na 100 000 ludności i była niższa niż w latach poprzednich (od 2,6 w Księstwie Liechtensteinu do 66,2 na 100 000 w Rumunii). Współczynniki zapadalności poniżej 10 na 100 000 stwierdzono w 2017 roku w 24 krajach. Polska, obok Litwy, Łotwy, Estonii, Portugali i Rumunii miała zapadalność większą. W Niemczech współczynnik zapadalności wynosił 6,6 na 100 000; w Czechach- 4,8; na Słowacji- 4,6.

Potwierdzenie mikrobiologiczne gruźlicy uzyskano w 68,1% wszystkich przypadków (mniej niż w latach ubiegłych), od 47,2% na Węgrzech i 43,9% w Bułgarii do 100% w Księstwie Liechtensteinu. Na gruźlicę płuc zachorowało 38088 osób, które stanowiły 68,8% wszystkich zarejestrowanych chorych. 12483 chorych (22,6%) miało wyłącznie gruźlicę pozapłucną. Największy odsetek gruźlicy pozapłucnej stwierdzono w Wlk. Brytanii (45,0%), Holandii (41,7%) i w Norwegii (39,5%); najniższy na Węgrzech (3,9%) oraz w Księstwie Liechtensteinu, gdzie nie było takiego przypadku.

Dzieci poniżej 15 lat stanowiły 4,4% chorych ze znanym wiekiem (2340 przypadki). Zapadalność u dzieci wynosiła 2,9 na 100 000. W trzech krajach: w Bułgarii, na Litwie i w Rumunii przekraczała 10 zachorowań na 100 000. Stosunek liczby mężczyzn do kobiet wynosił 1,9/1. W grupie dzieci stosunek ten wynosił 1,1/1. Jedynym krajem z liczbową przewagą kobiet był Cypr.

18 299 chorych (33,1%) było cudzoziemcami w odniesieniu do kraju zgłaszającego ich zachorowanie. Odsetek cudzoziemców wahał się od <1% w Bułgarii do >80% na Malcie, w Norwegii i w Szwecji.

MDR-TB stwierdzono u 3,8% chorych z grupy 27339 przypadków z dostępnymi wynikami lekooporności, czyli u 1041 osób. Zakażenie HIV wykryto u 3,9% chorych na gruźlicę ze znanym statusem HIV, tzn. u 1006 osób. Najwyższe odsetki takich chorych stwierdzono w Estonii, na Litwie i w Portugali. Odsetek chorych na gruźlicę i zakażonych HIV zmniejszył się w ciągu ostatnich pięciu lat.

Gruźlica w Polsce

W 2017 roku na gruźlicę zachorowało w Polsce 5787 osób, o 657 mniej niż w roku 2016. Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci w 2017 roku wyniosła 15,1 i była mniejsza o 10,1 % w porównaniu z rokiem poprzednim i o 28,8% niższa niż przed dziesięcioma laty.

Dominująca postać gruźlicy, jaką jest gruźlica płuc, stanowiła w 2017 roku 95,6% wszystkich zachorowań. Stwierdzono 5 531 przypadków gruźlicy płuc – współczynnik 14,4 na 100 000. W 2017 roku, podobnie jak w latach poprzednich, zapadalność na gruźlicę wzrastała od 1,2 na 100 000 u dzieci do 14 roku życia do 25,6 na 100 000 u osób w grupie wieku 45-64 lat; u osób ? 65 lat wynosiła 22,6. Największy odsetek zachorowań (44,9% ogółu) mieścił się w przedziale wieku 45-64 lata.

Zgłoszono 68 przypadków gruźlicy u dzieci do 14 roku życia. Zachorowania wśród dzieci stanowiły 1,2% ogółu zachorowań na gruźlicę w 2017 roku. Zarejestrowano 69 przypadków zachorowań na gruźlicę wśród młodzieży w wieku 15- 19 lat – współczynnik 3,6 na 100 000; o 7 przypadków mniej niż w roku poprzednim.

W 2017 roku gruźlica została potwierdzona bakteriologicznie u 4179 chorych, w tym w 4057 przypadkach gruźlicy płuc. Zapadalność na wszystkie postaci gruźlicy potwierdzonej bakteriologicznie wynosiła 10,9.

Zarejestrowano 4126 zachorowań u mężczyzn – współczynnik 22,2 na 100 000 i 1661 zachorowań kobiet – współczynnik 8,4 na 100 000. Mężczyźni stanowili 71,3% chorych.

W 2016 roku gruźlica została potwierdzona bakteriologicznie, tzn. rozpoznana w sposób pewny, u 4 619 chorych (71,7% ogółu chorych). Współczynnik zapadalności na wszystkie postaci gruźlicy potwierdzonej bakteriologicznie wynosił 12,0; na gruźlicę płuc potwierdzoną w posiewach – 11,6. U 42,7% wszystkich chorych na gruźlicę płuc i u 58,6% chorych na gruźlicę płuc z potwierdzeniem bakteriologicznym prątki były widoczne podczas badania bakterioskopowego plwociny (2 612 chorych z dodatnim wynikiem bakterioskopii; zapadalność – 6,8 na 100 000). Gruźlica z dodatnim wynikiem bakterioskopii plwociny jest najbardziej zakaźną postacią gruźlicy płuc. Cudzoziemcy (92 osoby, w tym 5 dzieci) stanowili 1,4% ogółu chorych w Polsce w 2016 roku. Przybyli do nas z 30 różnych krajów świata, byli w większości osobami w wieku od 20 do 44 lat. 46 chorych na gruźlicę w całym kraju (1,1% przypadków ze znanymi wynikami lekowrażliwości), w tym 10 cudzoziemców, miało gruźlicę wielolekooporną MDR-TB). Gruźlica była chorobą wskaźnikową u 17 chorych na HIV/AIDS.

Wśród chorych zarejestrowanych z powodu gruźlicy w 2017 roku było 108 cudzoziemców. Przypadki gruźlicy u cudzoziemców stanowiły 1,9% wszystkich zachorowań. Nieliczne były także zachorowania na gruźlicę u osób zakażonych HIV. Wg. danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- Państwowego Zakładu Higieny w 2017 roku gruźlica była chorobą wskaźnikową u 16 chorych na HIV/AIDS.

Wśród chorych zarejestrowanych w 2017 roku wykryto 44 przypadki MDR-TB. Chorzy ci stanowili 1,1% ogółu chorych na gruźlicę płuc potwierdzoną bakteriologicznie.

W 2017r. podobnie jak w latach poprzednich utrzymywały się znaczne różnice w zapadalności między województwami; od 8,9 na 100 000 w woj. wielkopolskim i 9,2 w woj. warmińsko-mazurskim do 21,9 w woj. lubelskim i 20,9 w woj. śląskim.

W 2016 roku gruźlica była przyczyną zgonu 543 osób. Współczynnik umieralności był taki sam jak w roku poprzednim – 1,4. Chorzy w wieku 65 lat i więcej stanowili 37,9% ogółu zmarłych z tej przyczyny. Współczynnik umieralności w tej grupie był największy i wynosił 3,3. Zarejestrowano jeden zgon (na gruźlicę pozapłucną) w grupie dzieci do 14 r.ż. Umieralność mężczyzn z powodu gruźlicy była trzykrotnie większa niż kobiet.

Celem Światowej Organizacji Zdrowia, przedstawionym w „End TB Strategy” jest zmniejszenie do 2030 roku liczby zgonów z powodu gruźlicy na świecie o 90% w porównaniu z rokiem 2015 i globalne obniżenie w tym czasie o 80% zapadalności na gruźlicę. Do sukcesu strategii mogą przyczynić się badania naukowe. Priorytetem jest opracowanie bezpiecznej szczepionki, która zmniejszy ryzyko zakażenia się prątkiem gruźlicy i takiej szczepionki lub leku, które nie dopuszczą do rozwoju aktywnej gruźlicy u osób już zakażonych. Ważnym zadaniem są także prace nad szybkimi testami diagnostycznymi w gruźlicy i lekami, które umożliwią skrócenie jej leczenia. Aktualnie trwają badania skuteczności 20 leków w leczeniu gruźlicy wywołanej przez prątki wrażliwe na leki, w MDR-TB i w profilaktyce choroby. Badane są też różne rodzaje szczepionek, które mają zapobiegać zakażeniu prątkiem gruźlicy i rozwojowi choroby i takie, które poprawią wyniki leczenia.

[/cmsmasters_text][cmsmasters_text shortcode_id=”silm3amuk” animation_delay=”0″]

Maria Korzeniewska- Koseła
Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie organizuje, pod honorowym patronatem Głównego Inspektora Sanitarnego, konferencję prasową z okazji Światowego Dnia Gruźlicy.
Konferencja odbędzie się 21 marca (czwartek) 2019 roku o godzinie 11:00 w siedzibie Instytutu (ul. Płocka 26, sala wykładowa WHO)

[/cmsmasters_text][cmsmasters_text shortcode_id=”kuxwh2at8d” animation_delay=”0″]

Piśmiennictwo:
1. Global tuberculosis report 2018. Geneva: World Health Organization; 2018.
2. WHO Regional Office for Europe/European Centre for Disease Prevention and Control. Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2019 – 2017 data. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2019.
3. Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2017 r. red. Maria Korzeniewska- Koseła. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa 2018

[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_width=”boxed” data_padding_left=”3″ data_padding_right=”3″ data_top_style=”default” data_bot_style=”default” data_color=”default” data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_bg_parallax_ratio=”0.5″ data_padding_top=”0″ data_padding_bottom=”50″ data_padding_top_large=”0″ data_padding_bottom_large=”0″ data_padding_top_laptop=”0″ data_padding_bottom_laptop=”0″ data_padding_top_tablet=”0″ data_padding_bottom_tablet=”0″ data_padding_top_mobile_h=”0″ data_padding_bottom_mobile_h=”0″ data_padding_top_mobile_v=”0″ data_padding_bottom_mobile_v=”0″ data_shortcode_id=”mno8fvd7tt”][cmsmasters_column data_width=”1/1″ data_bg_position=”top center” data_bg_repeat=”no-repeat” data_bg_attachment=”scroll” data_bg_size=”cover” data_border_style=”default” data_animation_delay=”0″ data_shortcode_id=”obgs18l5vh”][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row]